Một Kỷ Niệm Đặc Biệt Với Trà Vinh (phần cuối)

Ðến tháng 8-1945, ngoài Bắc, Mặt Trận ViệtMinh xuất hiện. Cái gọi là "Cách Mạng ngày 19-8-1945 thành công" . KhâmSai BắcKỳ Phan Kế Toại đầu hàng Việt Minh. Trong Nam đảng viên CS Trần Văn Giàu cướp chánh quyền, thành lập "Ủy Ban Hành Chánh NamBộ" ở Saigon.

Thì ở TràVinh cũng phải có "một cuộc Cách Mạng", cho nên một ngày, tôi không nhớ rõ ngày nào trong hạ tuần tháng 8-1945, một toán lối một trăm người, biểu tình, tay cầm gậy gộc, la ó om sòm, đến dinh Tỉnh Trưởng đòi Ông từ chức. Tôi đã đem lính đến bảo vệ dinh Tỉnh Trưởng, nhưng Ông Tỉnh Trưởng biểu tôi đừng phản ứng, rồi Ông chấp nhận từ chức, và giao dinh với tòa bố cho bọn họ, để họ tổ chức "Ủy Ban Hành Chánh Tỉnh" với Ông Nguyễn văn Khâm (thường gọi là Bảy Khâm) làm Chủ Tịch, và ông Mười Trinh (tôi không biết họ) làm "Ủy Viên AnNinh" thay thế tôi. Thế là tôi bàn giao chức "Ông Cò" lại cho ông Ủy Viên Trinh, và trở về làm "toubib" ở Nhà Thương.

Ở Huế, ngày 26-th.8-1945 Vua Bảo Ðại thoái vị để "thà làm dân một nước độc lập còn hơn làm vua một nước nô lệ" và trao ấn với kiếm của nhà vua cho Trần Huy Liệu, đại diện của Hồ Chí Minh. Ở HàNội ngày 2-9-1945, Hồ chí Minh tuyên bố thành lập Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.
Ở ngoài Bắc và Trung Kỳ, các lãnh tụ quốc gia bị thủ tiêu. Thì ở Saigon các nhà cách mạng không theo Ðệ Tam Quốc Tế, như nhóm Ðệ Tứ với Trần văn Thạch, Hồ vĩnh Ký, B.S.Nguyễn Thị Sương, còn Tạ Thu Thâu thì bị giết ở Quảng Ngải, và những người quốc gia có uy tín như ông Khâm Sai Nguyễn văn Sâm, Ông Ðô Trưởng Saigon-ChợLớn Hồ văn Ngà.

Ở TràVinh Ủy Ban Hành Chánh Tỉnh cũng đi lùng bắt những chánh khách có uy tín hồi thời ấy, bị gán cho tội là "việt gian". Người có tiếng nhứt ở Trà Vinh hồi lúc ấy là Ông Lê Quang Liêm, tự là Bảy, trong đảng "Lập Hiến" và báo "La Tribune Indochinoise" của Ông Bùi Quang Chiêu. Hai Ông này khi trước dưới thời Pháp thuộc là thành viên của "Hội Ðồng Quản Hạt" (Conseil Colonial ), môt cơ quan tư vấn của người bản xứ indigène cạnh Thống Ðốc NamKỳ Gouverneur de Cochinchine.
Ông Lê Quang Liêm bị bắt và bị cái gọi là "Tòa Án Nhơn Dân" kết án tử hình và bị xử bắn tại sân banh (tức là sân vận động). Vì vậy mà dưới thời VNCH sau này, thành phố PhúVinh của tỉnh Vĩnh Bình có đường Lê Quang Liêm chạy từ sân bay đến sân vận động.

Lúc ấy cũng có nhiều người bị bắt hay bị giết chết oan chỉ vì mặc trong người hay có trong valy một cái áo dài mà dọc theo sống lưng có một đường vải ba màu xanh-trắng-đỏ, thì bị vu oan là "việt gian" nên đeo cờ Pháp trong người để làm dấu hiệu.

Rất may phước cho tôi lúc ấy không còn làm "ông Cò" nữa, vì mổi khi xử bắn một người bị kết tội là "việt gian" ở sân vận động, thì "ông Co" (bây giờ là ông ũy viên An ninh Trinh) phải đứng ra chỉ huy "phân đội hành hình" (peloton d' exécution) nhắm phạm-nhân rồi ra lịnh "Bắn" và khi phạm-nhân ngã gục thì phải đến gần sát để bắn một phát súng sáu revolver vào màng tang (tempe) để giết cho chết hẳn (tiếng Pháp gọi là " coup de grâce" phát súng ân huệ). Tôi nói rất may phước cho tôi là vì Ông Lê Quang Liêm tự Bảy, người đầu tiên bị xử bắn ở sân vận-đông, là phụ-thân của người bạn chí thân cùng học một lớp với tôi ở Trường Thuốc Hà-nội là Bác sĩ Lê quang Thuận mà bạn bè gọi là "Thuận mập". May phước cho tôi không phải ra lịnh "Bắn" và không phải bắn "phát súng ân huệ" .

Ủy Ban Hành Chánh Tỉnh còn đề nghị đổi tên tỉnh TràVinh thành "Tỉnh Trần Hữu Ðộ",
(như Saigon đổi thành "Thành Phố Hồ Chí Minh") bởi vì Ông Trần Hữu Ðộ, người gốc ở TràVinh về sau lên ở Saigon, là một nhà cách mạng lảo thành theo Ðệ Tam Quốc Tế, đã nhiều lần bị Pháp bắt bỏ tù trong Khám Lớn Saigon. Nhưng đề nghị chưa được Trung Ương cứu xét thì ngày 21-th.9-1945, ở Saigon có cuộc đánh nhau giữa Việt Nam với Pháp, và " Nam Bộ Kháng Chiến Chống Pháp" bắt đầu. Trong Nam các Ủy Ban Hành Chánh Tỉnh đều được cải thành "Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Tỉnh".

Trung Ương ra lịnh tổ chức " Tuần Lể Vàng" trong toàn quốc, nói là "để mua khí giới đánh Pháp".Thì ở TràVinh cũng tổ chức "Tuần Lể Vàng". Rất có kết quả, thành công ngoài sự mơ ước, vì lòng yêu nước ai ai cũng muốn tham gia. Các bà các cô cởi hết cà-rá, vòng tay, dây chuyền, bông tai, , các ông lấy hết vàng cất trong tủ sắt, đem đến "cúng cho đất nước". Nghe nói trên toàn quốc đâu đâu cũng có kết quả "ngoài sức tưởng tượng"(hình như được tất cả là trên 800 cân (lbs.) vàng ). Và về sau nghe đồn rằng vàng đó được dùng vào việc "hối lộ" Tướng Lư Hán, chỉ huy trưởng quân đội Trung Quốc đang chiếm đóng ngoài Bắc (như quân đội Anh đang chiếm trong Nam theo quyết định của Hội Nghị Yalta giữa các cường quốc), bởi vì Tướng Lư Hán thuộc Trung Hoa Quốc Dân Ðảng nên Hồ Chí Minh phải hối lộ ông ta để cho ông ta đừng có xúi và giúp Việt Nam Quốc Dân Ðảng đảo chánh mà lật đổ mình là Cộng Sản.

Nam Bộ kháng chiến tiếp tục với thanh niên Miền Nam cầm "tầm vông vạt nhọn" hăng hái xung phong đánh Pháp. Nhưng rồi quân Pháp chiếm được TânAn, rồi MỹTho, và tiến xuống VĩnhLong. Ðầu tháng 11-1945, khi nghe VĩnhLong bị Pháp chiếm thì TràVinh được lịnh chuẩn bị di tản. Khi nghe Pháp hướng về TràVinh, thì Ban Y-tế của Tỉnh TràVinh (có thêm B.S.Tạ Trung Quân, một Nha-sĩ có tiếng ở TràVinh) cho di chuyển Nhà Thương về làng BaSe (quê của Thủ Tướng CaoMên Sơn Ngọc Thành), rồi lại về Huyền Hội đóng ở nhà lầu rất đẹp của Cậu Sáu Thăng (anh của Cậu Bảy Lâm Quang Khương ). Rồi khi nghe Pháp xuống tới Nước Xoái Mân Thít, thì chạy vào TânAn ( có gia đình Cậu Ba Tộ và Cậu Tư Vĩnh), rồi khi nghe Pháp xuống tới TràVinh thì chạy về Chợ Thầy Phó vào lúc gần Lễ Giáng Sinh Noel 1945 . Ðến đây thì được lịnh giải tán bịnh nhơn vì Tra Vinh đã mất. Ban Y-tế được chia ra làm hai : "Nhóm 1" đi theo Bác sĩ Nguyễn An Trạch hướng về Cầu Kè để qua Sóc Trăng rồi xuống CàMau Khu 9. Nhóm này về sau sẽ tập kết ra Bắc. "Nhóm 2" theo B.S. Quân và tôi, đi băng đồng về làng Hiếu Ðức đến ở nhà Ông Bác-vật Ca, rồi mấy ngày sau mọi người, trừ tôi, theo đường sông ra Cầu Vĩ để về Vĩnh Long. Còn tôi thì cùng với một người anh họ chèo ghe qua Mỏ Cày ở nhà của Chị Sáu tôi, vì lúc ấy Bến Tre chưa mất, hãy còn "độc lập".

Từ Mỏ Cày tôi theo ghe chài đi đường biển lên PhướcHải, vì cùng với B.S.Nguyễn Thị Lợi tôi tình nguyện đi phục vụ trên Khu 7 (của Tướng Nguyễn Bình). Nhưng khi đến Phước Hải thì được tin Bà Rịa đã mất và không còn giây kiên lạc với Khu 7 được, nên sau vài tháng ở Phước Hải ở nhà Ông Tư Hanh tôi lại đi ghe bầu ra TamQuan ở Miền Trung được coi là vùng "Việt Nam Tự Do Ðộc Lập". Rồi từ Tam Quan tôi lên xe lửa ra Hà Nội. Lúc đó là lối trung tuần tháng 6-1946 . Ra Hà Nội tôi được làm nội-trú Interne des Hôpitaux ở Bênh-viện BạchMai, để chuẩn bị thi ra Bácsĩ. Thì ngày 19-12-1946, súng nổ ở HàNội, và Toàn Dân Kháng Chiến Chống Pháp bắt đầu. Tôi lại tham gia kháng chiến ngoài Bắc với các chức vụ Quân-y Trưởng Trung Ðoàn 48 Thăng Long, rồi Quân-y Trưởng Sư-Ðoàn 320 của Văn Tiến Dũng cho tới năm 1951 mới "dzin" vào Hà Nội rồi về Nam ở SàiGòn chớ không có về TràVinh. (Chữ "dzin" là tiếng lóng ngoài Bắc dùng để nói là "bỏ khu kháng chiến để vào Hànội").

Trên đây là một kỷ niệm đặc biệt của tôi với tỉnh TràVinh, một kỷ niệm mà tôi sẽ ghi nhớ suốt đời, và tôi xin nhắc lại đây một cách trung thực để cho các bạn đồng hương già, cở tuổi tôi (Tết này là 86 ta) nhớ lại, và các bạn đồng hương trẽ hơn biết tới, cái gì đã xẩy ra cho " tỉnh nhà" mến yêu của chúng ta, trong những ngày hết sức quan trọng của đất nước Việt Nam từ là một thuộc-địa của Pháp bước qua thành một quốc gia độc lập của Ðông Nam Á Châu.

Ghi nhớ:1- Cờ của ThanhNiên TiềnPhong là Cờ Vàng ở giữa có một Sao Ðỏ. Còn cờ của Việt Minh, của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và của Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam ( tức là của C.S. Việt Nam) là Cờ Ðỏ ở giữa có một Sao Vàng.

Không phải là tình cờ đâu, mà có dụng ý, vì Cờ Vàng Sao Ðỏ sẽ biến thành Cờ Ðỏ Sao Vàng một cách dể dàng và nghe êm tai.

2- Thủ lãnh (Trung Ương) của ThanhNiên TiềnPhong là Bác-sĩ Phạm ngọc Thạch, một bác sĩ có tiếng, hành nghề ở SaiGon từ cả chục năm rồi. Về sau này thiên hạ mói biết rằng Ông Bác-sĩ ấy đã là người C.S. từ lâu, gia nhập Ðảng C.S. Pháp( Parti Communiste Francais PCF ) từ lúc còn là sinh viên du học bên Pháp. Sau khi hoạt động thành công ở NamKỳ, ông về Pháp, và sau khi ông qua đời thì tên của ông được đặt cho một trong những con đường rộng và đẹp nhứt của thành phố HCM là "Ðường Phạm Ngọc Thạch (thay thế cho "Ðường DuyTân" của thành phố Saigon dưới thời VNCH ).

Như vậy chắc độc giả cũng nhận thấy đây là một thí dụ điển hình về cái tài len lỏi xâm nhập của C.S. vào các tổ chức thuần túy quốc gia.

3- Nhìn lại dĩ vãng thấy cũng buồn và tủi. Dưới thời Pháp thuộc, Bắc Kỳ và Trung Kỳ thuộc chế độ "Bảo-hộ" (protectorat ) có quan Việt Nam của triều đình Huế bổ nhiệm để cai trị, còn NamKỳ là một "thuộc địa dưới quyền cai quản trực tiếp" của Pháp ( colonie sous administration directe ), do một Gouverneur de la Cochinchine, Ông Thống Ðốc NamKỳ, của Bộ Thuộc Ðịa (Ministère des Colonies) bên Pháp bổ nhiệm, rồi Ông này để trên đầu của mổi tỉnh trong Nam chỉ có 5, hay 6 người Pháp để cai trị chúng ta. Năm, sáu "Ông Tây" đó là :

1-Ông Tỉnh Trưởng, chính danh là Administrateur Chef de Province. được gọi nôm na là "Ông Chánh Tham Biện" hay là "Ông Chánh Chủ Tỉnh", để lo về việc cai trị nói chung . Ở các tỉnh lớn như Chơ Lơn hay Cần Thơ, còn có thêm một Administrateur Adjoint được gọi nôm na là Ông "Phó Tham Biện."

2- Ông Chánh Án, chính danh là Juge Chef du Tribunal de 1ère Instance, được gọi nôm na là " Ông Tòa", để lo về Tư Pháp;

3-Ông Trưởng Ty Cảnh Sát, chính danh là Commissaire de Police, Chef de la Garde Indigène, được gọi nôm na là "Ông Cò", để lo về An Ninh;

4-Ông Trưởng Ty Tài Chánh, chính danh là Trésorier Payeur, được gọi nôm na là "Ông Kho Bạc", để lo về Tài Chánh, phát lương, và thâu thuế và

5- Ông Trưởng Ty Y-tế, chính danh là Médecin Chef, được gọi nôm na là "Ông Ðốc" hay nói rõ hơn để không hiểu lầm với " ÔngÐốc Học" thì gọi là "Ông Ðốc tưa" để lo về Y-tế. Ở các quận thì có Médecin Indochinois người Việt Nam, thì được gọi nôm na là "Ông Thầy Thuốc"( Hồi xưa danh từ Bác sĩ và Y-Sĩ chưa được phổ thông trong Nam. ).

Còn các chức vụ khác đều do người Việt Nam, mà Pháp gọi một cách khinh khi là "indigène" đảm trách. Cho nên lúc ấy Khâm Sai NamKỳ chỉ cần bổ nhiệm cho mổi tỉnh năm người thay thế cho 5 "ông Tây" đứng đầu tỉnh, còn các chức vụ khác thì "ai ở đâu cứ ngồi đó để tiếp tục công viên".